Công nghệ tiết kiệm năng lượng và hiệu suất cao - Giải pháp cho phát triển bền vững

Công nghệ tiết kiệm năng lượng và hiệu suất cao là một trong những yếu tố quan trọng để đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển kinh tế - xã hội bền vững của Việt Nam. Bài viết này sẽ giới thiệu về thực trạng, giải pháp và những lợi ích của việc áp dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng và hiệu suất cao trong các lĩnh vực khác nhau.

Thực trạng sử dụng năng lượng và hiệu quả năng lượng ở Việt Nam

Nhu cầu sử dụng năng lượng ngày càng tăng cao

Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao trong khu vực và thế giới. Theo dự báo của Bộ Công Thương, từ nay đến năm 2030, ngành năng lượng phải đáp ứng đủ nhu cầu tiêu thụ điện cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đất nước với mức tăng trưởng GDP bình quân khoảng 7%/năm. Nhu cầu điện thương phẩm các năm 2020, 2025 và 2030 sẽ tương ứng 235 tỷ kW giờ, 352 tỷ kW giờ và 506 tỷ kW giờ. Để đáp ứng được nhu cầu này, tổng công suất lắp đặt của toàn hệ thống điện phải đạt khoảng 60 nghìn MW vào năm 2020 và dự kiến lên đến 129.500 MW vào năm 2030.

Nhu cầu sử dụng năng lượng không chỉ tăng cao ở ngành điện mà còn ở các ngành công nghiệp, giao thông, xây dựng, dịch vụ… Theo Bộ Công Thương, tổng tiêu thụ năng lượng toàn xã hội vào năm 2019 là khoảng 92 triệu tấn dầu quy đổi (TOE), trong đó khoảng 70% là các nguồn năng lượng không tái tạo như than, dầu, khí…. Nếu không có biện pháp tiết kiệm và hiệu quả, tổng tiêu thụ năng lượng toàn xã hội sẽ tăng lên khoảng 200 triệu TOE vào năm 2030.

Hiệu quả sử dụng năng lượng còn thấp

Mặt khác, hiệu quả sử dụng năng lượng của Việt Nam còn thấp so với các quốc gia trong khu vực và trên thế giới. Theo Bộ Công Thương, chỉ số cường độ năng lượng (số TOE tiêu thụ để tạo ra một đơn vị GDP) của Việt Nam vào năm 2019 là khoảng 420 kg TOE/1.000 USD GDP2, cao hơn gấp đôi so với trung bình thế giới và cao hơn 1,5 lần so với các nước ASEAN. Điều này cho thấy Việt Nam còn phụ thuộc nhiều vào các nguồn năng lượng không tái tạo, sử dụng năng lượng không hiệu quả và gây ra nhiều tác động tiêu cực đến môi trường.

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hiệu quả sử dụng năng lượng thấp là do công nghệ và thiết bị sử dụng năng lượng còn lạc hậu, tiêu hao nhiều năng lượng. Theo Bộ Công Thương, khoảng 80% công nghệ và thiết bị sử dụng năng lượng trong các ngành công nghiệp ở Việt Nam đã quá hạn sử dụng hoặc đã cũ. Ngoài ra, còn nhiều doanh nghiệp không có vốn, hạn chế vốn hoặc khó tiếp cận được những khoản vay tín dụng ưu đãi cho các dự án tiết kiệm năng lượng.

Giải pháp áp dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng và hiệu suất cao

Để nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, một trong những giải pháp quan trọng là đổi mới công nghệ và thiết bị sử dụng năng lượng. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải đầu tư vào việc cải tiến, thay thế hoặc mua mới các công nghệ, thiết bị hiệu suất cao, tiết kiệm năng lượng. Các doanh nghiệp cũng cần chú ý đến việc áp dụng các biện pháp quản lý và vận hành tối ưu để tận dụng tối đa khả năng tiết kiệm của các công nghệ, thiết bị này.

Để khuyến khích và hỗ trợ các doanh nghiệp áp dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng và hiệu suất cao, Bộ Công Thương đã triển khai một số chương trình và dự án như: Chương trình hỗ trợ 30% tổng số vốn đầu tư về dây chuyền công nghệ, thiết bị hiệu suất cao cho các doanh nghiệp sản xuất; Dự án Hỗ trợ tài chính cho các biện pháp tiết kiệm và hiệu quả sử dụng điện (VNEEP2) với tổng kinh phí 11 triệu USD do Ngân hàng Thế giới (WB) tài trợ; Dự án Hỗ trợ tài chính cho các biện pháp tiết kiệm và hiệu quả sử dụng điện (VNEEP3) với tổng kinh phí 29 triệu USD do Quỹ Môi trường Toàn cầu (GEF) tài trợ…

Việc tuyên truyền và nâng cao nhận thức về tiết kiệm và hiệu quả sử dụng năng lượng là một công việc cần thiết và có ý nghĩa quan trọng để thay đổi hành vi và thói quen của người dân, doanh nghiệp và cộng đồng trong việc sử dụng năng lượng một cách hợp lý và bền vững